socjalizm
"Chcieliśmy przedstawić syntetyczny zapis choroby. Zapis aberracyjnego myślenia (...) stalinowskiego, przed i po-stalinowskiego bełkotu." (ze Wstępu). Ta książka przedstawia socrealizm jako zjawisko chorobowe, można potraktować ją jako ku przestrodze dla pokoleń, które nie miały czynienia z tą "chorobą".
Niniejsza praca Marksa stanowi notatki referatu, wygłoszonego na dwóch posiedzeniach Rady Generalnej Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników (I Międzynarodówki) 20 i 27 czerwca 1865 r.
Zalążki idei socjalizmu występowały w ruchach protestu w średniowieczu i we wczesnej epoce nowożytnej (ciompi, lewellerzy), w niektórych ruchach religijnych, utopiach epoki odrodzenia (T. Campanella, T. More). W XIX w. socjalizm był reakcją na zmiany społeczne, które zaczęły się dokonywać we wczesnych fazach kapitalistycznego uprzemysłowienia: rozbicie tradycyjnych wspólnot i instytucji paternalizmu właściwych epoce przedprzemysłowej, masowa ruchliwość społeczna, rozpad tradycyjnych więzi, urynkowienie rozmaitych aspektów życia wcześniej regulowanych obyczajem, wyzysk, wykorzenienie i alienacja jednostek i grup społecznych.